Masoneria to ruch społeczny, którego celem jest dążenie do ciągłej poprawy ludzkiego postępowania, duchowego doskonalenia i nieustannej pracy nad sobą.
Ruch ten pojawił się w XVII wiecznej Europie, jako zbiór organizacji braterskich z istniejących grup rzemieślników i murarzy. Mason w języku angielskim oznacza właśnie murarza. W języku polskim przyjęto słowo, którym dawniej określano murarza – mularz, obecnie jest ono archaizmem. Stąd alternatywna nazwa określająca masonerię – wolnomularstwo, współcześnie rozumiane jako wolne murarstwo.
Pięć głównych fundamentów masońskich to wolność, równość, braterstwo, tolerancja i człowieczeństwo. Od czasu założenia tego ruchu nastąpiło kilka rozłamów, które doprowadziły do powstania różnych nurtów masońskich o różnych obrzędach i symbolach.
Wiele z symboli masońskich wywodzi się z tradycji i wiedzy murarskiej, jak i z innych dziedzin, takich jak filozofia, alchemia czy geometria.
Spis treści
Cyrkiel i węgielnica
Symbol cyrkla i węgielnicy jest prawdopodobnie najbardziej charakterystycznym symbolem masonerii. Oba te przedmioty są podstawowymi przyrządami pomiarowymi architektów.
Istnieją różne interpretacje tego symbolu, często różnią się one w zależności od loży (podstawowej jednostki organizacyjnej tego ruchu) lub rytuału masońskiego.
Cyrkiel i węgielnica mogą być interpretowane jako dwoistość pomiędzy światem ziemskim i duchowym. Węgielnica reprezentuje równowagę sprawiedliwej miary, stabilność, instrument, który pozwala nam mierzyć nasze działania zgodnie z zasadami masonerii. Z kolei cyrkiel wyznacza koło, które symbolizuje granice naszych działań. Stanowi ono granicę między ludzkimi ograniczeniami a wiecznością.
Litera G
Litera G to dość ważny symbol masoński. Bywa interpretowana jako reprezentacja słowa God, z angielskiego Bóg lub symbol akronimu GADU – Great Architect of the Universe, z angielskiego Wielki Architekt Wszechświata.
Bardzo często litera G przedstawiana jest w środku symbolu cyrkla i węgielnicy.
W niektórych lożach masońskich literę G interpretuje się jako oznaczenie nauki o geometrii. Zgodnie z tą interpretacją geometria zajmuje centralne miejsce, ponieważ określa podstawowe zasady architektury i masonerii.
Oko opatrzności
Symbol wszechwidzącego oka, znany również jako oko opatrzności, jest symbolem obecnym od czasów starożytnych w wielu religiach. Również w ramach chrześcijaństwa istnieje symbol oka zawartego w trójkącie, który reprezentuje świętą trójcę.
Symbol ten jest również używany w świecie masonerii do reprezentowania Wielkiego Architekta Wszechświata. W lożach masońskich symbol ten zajmuje centralne miejsce, położone między Słońcem a Księżycem.
Czasami oko spogląda w dół, co ma wzmocnić jego charakter wszechobecności i obserwacji czynów ludzkich.
Gwiazda pięcioramienna
Gwiazda pięcioramienna stała się powszechnie używanym symbolem wśród masonów ze względu na jej geometryczne piękno. To również symbol powszechnie używany przez alchemików do reprezentowania pięciu podstawowych żywiołów natury: wody, ziemi, ognia, powietrza i eteru.
Wśród masonów istnieje interpretacja, że gwiazda pięcioramienna reprezentuje pięć podstawowych właściwości opisujących wszechświat: siłę, mądrość, piękno, cnotę i dobroczynność.
Zwykle przedstawia się ten symbol razem z literą G wpisaną w centrum gwiazdy.
Ul
Ul jest w tradycji masońskiej jest metaforą loży. Z jednej strony symbolizuje dyscyplinę i współpracę, którą można zaobserwować u pszczół, z drugiej zaś ciągłe dążenie do perfekcji.
W niektórych przypadkach ul jest przedstawiany w otoczeniu siedmiu pszczół, liczby o specjalnych właściwościach w rytuałach masońskich.
Można też dostrzec pewien związek między hierarchią, jaka istnieje między pszczołami w ulu, a hierarchią różnych powiązań między członkami masonerii.
47 Twierdzenie Euklidesa
47 twierdzenie Euklidesa w rzeczywistości nawiązuje do twierdzenia Pitagorasa, które zamiennie się tak właśnie określa ze względu na opisanie go jako problemu 47 w zbiorze dowodów matematycznych greckiego geometry Euklidesa.
Twierdzenie Pitagorasa mówi, że jeśli dany trójkąt jest trójkątem prostokątnym, suma boków tego trójkąta podniesionych do kwadratu jest równe kwadratowi długości przeciwprostokątnej tego trójkąta. I tak, jeśli długości boków wynoszą 3 i 4 to długość przeciwprostokątnej będzie równa 5.
Stosunek ten daje dokładną proporcję geometryczną i właśnie dlatego został wpisany w symbolikę masonerii. Tak jak w twierdzeniu pitagorejskim, tak w masonerii, istota polega na stworzeniu architektonicznie prawdziwego i poprawnego fundamentu, a także utrzymaniu swojego życia w porządku.
Ołtarz masoński
Ołtarz masoński zazwyczaj znajduje się w sali loży. Podobnie jak w innych religiach, reprezentuje miejsce, w którym może mieć miejsce komunia z Bogiem.
Jest używany do ceremonii i obrzędów masońskich, w których składane są przysięgi i obietnice.
Ołtarz masoński symbolizuje punkt łączności z Wielkim Architektem Wszechświata. Zwykle na ołtarzu umieszcza się księgę prawa masońskiego i instrumenty masońskie do obrządku, nad którym się pracuje.
Potrójne tau
Potrójne tau jest w rzeczywistości monogramem słów Templum Hierosolyma, co oznacza Świątynia Jerozolimska i jest reprezentowane przez inicjały T i H.
Zewnętrzny trójkąt może być interpretowany jako reprezentacja ludzkiej trójcy, która obejmuje ciało, duszę i ducha lub atrybuty stwórcy i jego potrójną esencję: wszechmoc, wszechobecność i wszechwiedzę. Jako całość, symbol ten reprezentuje śmierć i zmartwychwstanie w obrzędach masońskich.
Orzeł dwugłowy
Dwugłowy orzeł jest symbolem, który był często używany w heraldyce europejskiej, ale także wśród masonów.
Według interpretacji masońskiej, jedna z głów orła patrzy w przeszłość, a druga w przyszłość. Symbol orła reprezentuje granicę pomiędzy dwoma skrajnościami czasu, z których jedna może reprezentować porządek, a druga postęp.
W Rycie Szkockim Dawnym i Uznanym nad głowami orła pojawia się trójkąt z liczbą 33, oznaczającą 33 stopnie wtajemniczenia masońskiego.