Maneki-neko (招き猫), czyli kot z podniesioną łapką, to jeden z uwielbianych amuletów szczęścia w Japonii, który zdobył zawrotną popularność także poza granicami kraju kwitnącej wiśni.
Japońskie koty szczęścia najczęściej można spotkać przy wejściach do sklepów czy restauracji, tak w Japonii, jak i w Chinach czy w Tajlandii. Choć początkowo ustawiano je przy domach publicznych.
Ich zadaniem jest przyciągnąć klientów i bogactwo. Ludzie również bardzo chętnie ustawiają je w swoich domach, aby chroniły ich mieszkańców od nieszczęścia, zapewniając bezpieczeństwo oraz przywołały szczęście, sukces, dobrobyt i pieniądze.
Spis treści
Maneki neko – znaczenie
Słowo maneki w języku japońskim oznacza “zapraszać do środka”, neko to “kot”. Stąd Maneki Neko dosłownie oznacza “kot, który zaprasza do wejścia”.
Uniesiona łapka w kulturze Wschodu to przywołanie do wejścia, a nie znak powitania, jak mogłoby to być interpretowane przez kulturę zachodnią.
Pochodzenie japońskiego kota szczęścia
Pierwowzorem dla tych figurek jest japoński bobtail, rasa kotów krótkoogonowych.
Japończycy wierzą, że najwięcej szczęścia przynoszą koty o maści tricolor (ten rodzaj maści jest domeną głównie osobników żeńskich). Określają je nazwą mike, co oznacza trójkolorowy.
Nieprzypadkowa, zdaje się być także sama postać kota z uniesioną łapką.
W Japonii od dawien wierzono, że kot myjący pyszczek oznacza, że wkrótce przybędą goście. Zatem ustawienie figurki takiego kota w sklepie czy restauracji, mogła być skutecznym talizmanem na sprowadzenie klientów.
Symbolika maneki neko
Tradycyjnie, figurka przedstawia siedzącego kota o umaszczeniu calico, z przeważającą bielą i czarno- brązowymi plamkami.
Na wysokości sterczących uszu ma uniesioną jedną łapkę, którą zaprasza do wejścia. W drugiej trzyma starą, japońską monetę, z okresu Edo, która nazywa się koban i jest symbolem dobrej fortuny. Na szyi ma zawieszoną obrożę z dzwoneczkiem, którego zadaniem jest odpędzenie złych duchów.
To, która z łapek jest w górze zależy od tego, co maneki neko ma przyciągnąć. Lewa łapka w górze przyciąga klientów, prawa służy do przyciągnięcia bogactwa i dobrobytu. Im wyżej uniesiona tym lepiej, tym więcej szczęścia przybędzie.
Czasami pojawiają się maneki neko z obiema łapkami w górze. Jednak nie zyskały one wielkiej popularności w kulturze Wschodu, ponieważ wskazują na to, że ich właściciel jest po prostu chciwy i zachłanny.
Legenda o maneki neko
Dziś trudno jest wskazać dokładny punkt w przeszłości, w którym to maneki neko na stałe zagościł w tradycji japońskiej. Związanych jest z nim wiele podań, a jedno z najpopularniejszych i najczęściej opowiadanych sięga wieku XVII.
Kot ze świątyni Gotokuji
Według legendy działo się to w okresie Edo w Tokio. Wówczas świątynia Gotokuji borykała się z poważnymi problemami natury finansowej. W tym czasie zamieszkiwał w niej stary mnich, któremu bieda zawzięcie zaglądała w oczy. I choć nie raz zdarzyło się, że nie jadł nic przez wiele dni, to każdy kawałek pożywienia dzielił ze swoją kotką.
Pewnego dnia, Naokata li, pan feudalny, człowiek o wielkiej fortunie, udał się na polowanie. Był nieopodal świątyni, kiedy zaskoczyła go silna burza. Schronił się pod drzewem i w oczekiwaniu aż załamanie pogody minie zauważył on trójkolorowego kota, który podniósł jedną ze swoich łap i jakby go przywoływał. Zaskoczony mężczyzna, nie zważając na pogodę, zbliżył się do kota, aby lepiej mu się przyjrzeć i w tym samym momencie w drzewo uderzył piorun.
Wielka była jego wdzięczność za uratowaniu mu życia, dlatego podarował świątyni pola ryżowe i ziemię uprawną. Sfinansował również remonty, a świątynia na powrót stała się majętna. Mnich i kot więcej głodu już nie cierpieli. A kiedy nadszedł koniec kociego życia, zadbano o to by pochowano go z właściwą czcią, a na jego cześć stworzono figurkę maneki-neko.
Ubogi sklepikarz
Inna legenda opowiada o biednym właścicielu sklepu, który pewnego dnia zauważył głodnego, bezpańskiego kota. Choć sam często głodował, zaopiekował się kotem i nakarmił resztkami pożywienia jakie znalazł. Kot w podzięce usiadł przed sklepem i unosząc łapkę w geście przywołania, zaczął przyciągać klientów. Tym samym przyniósł biednemu sklepikarzowi dobrobyt i dostatek.
Kurtyzana Usugumo
Istnieje również opowieść o pewnej oiran, japońskiej kurtyzanie, imieniem Usugumo, żyjącej w okresie Edo. Była ona wielką miłośniczką kotów. Sama miała jednego i zabierała go ze sobą wszędzie. Niektórych dziwiła jej wielka zażyłość ze zwierzęciem i nawet zaczęli plotkować, że kot rzucił na nią urok.
Pewnego dnia udała się ze swoim pupilem do toalety, ale kot natychmiast zaczął zachowywać się dość agresywnie. Drapał ją i głośno miauczał. Całe zdarzenie zauważył właściciel przybytku. Sądząc, że kot atakuje Usugumo, wyciągnął swój miecz i odciął zwierzęciu głowę. W locie, głowa kota pochwyciła w zęby jadowitego węża, który ukrył się w kącie.
Usugumo była zrozpaczona, tym bardziej, że nawet w chwili śmierci kot uratował jej życie. Widząc to właściciel przybytku, na pocieszenie podarował kurtyzanie figurkę kota, która do złudzenia przypominała jej przyjaciela. Wtedy kobieta dopiero na powrót odnalazła szczęście.
Znaczenie kolorów
Choć oryginalny japoński kot szczęścia jest o umaszczeniu tricolor, to obecnie, dla wzmocnienia siły tego amuletu w różnych aspektach życia, można znaleźć go w różnych wariantach kolorystycznych.
- Calico – (biały z czarno-brązowymi plamkami) tradycyjna kombinacja kolorów, uważana za najszczęśliwszą, przyciąga szczęście, bogactwo i dobrobyt.
- Biały – przyciąga czystość oraz niewinność w myślach i czynach, a także idące za tym szczęście i pozytywne wydarzenia.
- Czarny – niczym strażnik, chroni przed negatywną energią i złem, przegania złe i złośliwe duchy, demony i prześladowców. Pomaga zapewnić bezpieczeństwo i spokój.
- Złoty – to magnes na pieniądze, bogactwo i wszelkie materialistyczne korzyści. Maneki neko w tym kolorze najczęściej ustawia się w sklepach, restauracjach i innych miejscach pracy.
- Czerwony – zapewnia zdrowie, chroni przed złymi energiami i chorobami.
- Różowy – przyciąga romans, miłość i adoratorów, wzmacnia relacje miłosne.
- Zielony – pokrzepia zdrowie, pomaga w skutecznym leczeniu, gwarantuje bezpieczeństwo i zdrowie rodzinne.
- Niebieski – doskonały dla uczących się, przyciąga spokój, harmonię, zwiększa koncentrację w nauce.
Chiński kot szczęścia
Maneki neko zyskały ogromną popularność między innymi w Chinach. Chińczycy, na całym świecie ustawiają je w swoich sklepach.
Dlatego, dość często zachodni klienci chińskich sklepów mogą odnieść mylne wrażenie, że maneki neko to chiński amulet szczęścia. Niestety, utrzymując takie przekonanie, dalecy są od prawdy.