Współczesne symbole buddyzmu pochodzą z okresu bezpośrednio po śmierci Buddy. I choć dziś możemy odczytać ich znaczenie, to nie zawsze znane jest ich pochodze czy pierwotne użycie. Nie zachowały się w związku z tym żadne dokumenty.
Wiadomo, że Budda nie szukał czci wśród swoich uczniów, dlatego symbole przedstawiające jego postać były rzadkością za jego życia.
Efektowny kominek zapachowy z medytującym Buddą
Spis treści
Aszta Mangala, czyli osiem pomyślnych znaków
Asta mangala jest zbiorem ośmiu symboli kultur dalekiego Wschodu, opartych na religiach dharmicznych (buddyzm, hinduizm).
Tych osiem znaków służy jako narzędzie nauczania i punkt wyjścia prowadzący do oświecenia. Nawiązują one także do darów złożonych Buddzie przez bogów, gdy ten osiągnął oświecenie. Symbole asztamangala i ich znaczenie są następujące:
Niekończący się węzeł
Nigdy niekończący się węzeł lub śriwatsa ma postać przeplatanego węzła i jest reprezentacją serca Buddy Siakjamuni jak i wieczności jego doktryny. Istnieje wiele interpretacji tego symbolu, z których na szczególną uwagę zasługują trzy.
Z jednej strony jest interpretowany jako reprezentacja wzajemnych powiązań pomiędzy wszystkimi aspektami istnienia, włączając w to ścieżkę duchową i upływ czasu, jak i relację między mądrością i współczuciem.
W niekończącym się węźle dopatruje się także symbolu drogi prowadzącej do oświecenia. Ta droga jest nieskończona, tak jak mądrość, która może być nieskończenie kultywowana, bowiem zawsze istnieją prawdy do odkrycia.
Można mówić także o nieskończonym węźle w kontekście nieskończonej mądrości Buddy, mądrości bez początku i końca.
Muszla
Muszla jest reprezentacją głosu Buddy i przesłaniem dharmy, związana z dźwiękiem nauk Buddy. To także symbol radości i przebudzenia jakie odczuwają uczniowie, gdy wchodzą w kontakt z buddyzmem.
Muszla najczęściej przedstawiana jest ze spiralą skierowaną od lewej do prawej. Taki rodzaj muszli jest uważany za rzadkość w przyrodzie, dlatego stanowi doskonałą metaforę nauk Buddy, rozumianą jako wyjątkowy dar dla jego uczniów.
Parasol
W starożytności parasole służyły do osłaniania ważnych osobistości przed słońcem i deszczem. W buddyzmie jest to symbol ochrony, jaką daje wiedza dharmy, przed siłami zewnętrznymi, które prowadzą do bólu i cierpienia. Reprezentuje od także koronę głowy Buddy Siakjamuni.
Kwiat lotosu
Lotos, kwiat rosnący w błotnistych miejscach jest symbolem ostatecznej i transcendentnej prawdy dharmy. Reprezentuje on język Buddy.
W wierzeniach buddyjskich kwiat lotosu jest metaforą potęgi umysłu. Korzenie kwiatu grzęznące w błocie dają początek pięknemu kwiatowi ponad mulistymi wodami. Tak jak ludzki umysł, może wznieść się ponad cierpienie, aby osiągnąć oświecenie. Kwiat lotosu reprezentuje ludzki potencjał do przekształcania cierpienia w wyzwolenie.
Piękny, srebrny naszyjnik kwiat lotosu ozdabiany cyrkoniami.
Kolory kwiatu lotosu mogą mieć różne znaczenia. I tak:
- niebieski oznacza mądrość,
- różowy – tradycję,
- fioletowy – mistycyzm,
- czerwony – miłość,
- biały – duchową czystość.
Para złotych rybek
Dwie złote rybki pierwotnie były symbolem rzek Ganges i Jamuna, kojarzone także z oczami Buddy. Symbol pomyślności i płodności.
Reprezentują one wolność. Tak jak ryby swobodnie pływające w oceanie, tak i ludzie powinni dążyć do tego, aby swobodnie płynąć przez życie. I podobnie jak ryby, stawiające czoła bezkresnym niepewnością oceanu, tak człowiek winien stawić czoła cierpieniom życia.
Ryba wyskakująca z wody stała się również symbolem wyjścia z koła samsary, czyli cyklu narodzin, życia, śmierci i reinkarnacji.
Waza skarbów
Drogocenna waza, znana także jako urna lub waza niekończących się skarbów to symbol przechowywania buddyjskich wierzeń, obfitości i wyzwolenia. To skarb nauk Buddy i symbol jego szyi, bo właśnie stamtąd emanowały jego słowa.
Drogocenna waza zawiera w sobie bogactwo, dobrobyt, zdrowie i szczęście. Nie należy jednak, interpretować wazy jako naczynia na bogactwo materialne, a wręcz przeciwnie. Bogactwo odnosi się do duchowego bogactwa, które pochodzi z podążania drogą Buddy.
Koło dharmy
Koło dharmy, nazywane też kołem prawa lub kołem doktryny, to koło rydwanu z ośmioma szprychami. To jeden z najbardziej powszechnych symboli buddyzmu, reprezentujący doktrynę buddyjską i związaną z nią ideę postępu. Utożsamiane jest z dłońmi Buddy, gdyż to nimi wprawiał w ruch doktrynę.
Koło dharmy to także reprezentacja nauki jaką należy odbyć do osiągnięcia oświecenia lub nirwany.
Zewnętrzne koło oznacza doskonałość nauk buddyjskich, środek koła reprezentuje dyscyplinę niezbędną do medytacji, szprychy są łącznikiem pomiędzy tymi dwoma elementami.
Natomiast osiem szprych symbolizuje Szlachetną Ośmioraką Ścieżkę, na którą składają się:
- właściwy pogląd,
- właściwe myślenie,
- właściwa mowa,
- właściwe działanie,
- właściwe utrzymanie się przy życiu,
- właściwy wysiłek (dążenie),
- właściwą uważność,
- właściwa medytacja.
Zgodnie z naukami buddyjskimi, koło dharmy zostało wprawione w ruch w momencie, gdy Budda wygłosił swoje pierwsze kazanie.
Chociaż symbol ten najczęściej używany jest do reprezentowania Buddyzmu, to bywa czasami symbolem samego Buddy.
Flaga zwycięstwa
Flaga zwycięstwa, nazywana też sztandarem zwycięstwa, pierwotnie była wykorzystywana jako symbol zwycięstwa na polach bitwy. Następnie stała się symbolem zwycięstwa Buddy nad Marą, który był postacią próbującą stanąć na drodze Buddy do oświecenia. Ostatecznie stała się symbolem zwycięstwa nad ignorancją, czego rezultatem jest osiągnięcie oświecenia i nirwany.
W buddyzmie tybetańskim flaga jest symbolem zwycięstwa nad czterema Marami: nieuporządkowanymi emocjami, żądzami, namiętnościami i strachem przed śmiercią.
Oczy Buddy
Oczy Buddy są symbolem reprezentującym wszechobecną moc Buddy. Dość często można je odnaleźć na zewnętrznych ścianach bocznych stup, buddyjskich budowli, które zawierają relikwie.
Falista linia na dole to liczba 1 w sanskrycie, która wskazuje, że drogą do nirwany jest podążanie za naukami Buddy. Liczba 1 jest także odniesieniem do jedności wszelkiego istnienia. Kropka pomiędzy dwoma oczami to trzecie oko, symbolizujące duchowe oświecenie.
Odcisk stopy Buddy
Odcisk stopy Buddy jest ważną relikwią, przypominającą, że Budda był człowiekiem.
Oznacza to, że wszyscy ludzie, tak jak Budda, mogą osiągnąć oświecenie. To również symbol duchowej drogi jaką podążał Budda.
Dordże
Dordże w sanskrycie oznacza zarówno diament jak i błyskawicę i jest rytualną bronią. Symbolizuje niezniszczalność w odniesieniu do diamentu i siłę, w odniesieniu do błyskawicy. To znak jedności pomiędzy przeciwnościami. To także wyraz umiejętności, kreatywności i mocy.